بررسی چک برگشتی حقوقی و چک برگشتی کیفری

  • 17 فروردین 1397
  • محسن شیخ ها
  • 2 پرسش و پاسخ

چک برگشتی به چه معناست و چگونه وصول می شود؟   اگر روزي چكي را از شخصي در دست داشتيد و براي نقد كردن آن به بانك مراجعه كرديد و حساب صادركننده چك موجودي کافی نداشته باشد و تصمیم به وصول آن از طریق مراجعه به محاکم قضایی و یا اجرای ثبت را داشته باشید، […]

چک برگشتی به چه معناست و چگونه وصول می شود؟

 

اگر روزي چكي را از شخصي در دست داشتيد و براي نقد كردن آن به بانك مراجعه كرديد و حساب صادركننده چك موجودي کافی نداشته باشد و تصمیم به وصول آن از طریق مراجعه به محاکم قضایی و یا اجرای ثبت را داشته باشید، طبق قانون باید اقدام به برگشت زدن چک نمایید که به چنین چکی اصطلاحا چک برگشتی می گویند و در اینصورت بانک اقدام به صدور گواهی عدم پرداخت می نماید و پس از آن شما می توانید با دارا بودن شرایطی اقدام به وصول آن از طریق طرح دعوای کیفری یا حقوقی نمایید یا چک را از طریق مراجعه به اجرای ثبت وصول نمایید.
 

در چه مواردی چک برگشتی حقوقی است؟

 

در صورتی که هر یک از شرایط ذیل اثبات شود، وصف کیفری چک از بین می رود و وصول چک از طریق حقوقی و یا اجرای ثبت قابل وصول است.
 
۱. در صورتی که چک دارای وعده باشد.

 

چک باید به صورت نقد و بدون وعده صادر شود. زیرا چک باید همانند اسکناس وسیله پرداخت نقدی باشد. بنابراین اگر به فرض مثال، امروز چکی برای تاریخ فردا یا هفته یا ماه یا سال آینده صادر شود، صادرکننده چك مجازات كيفري نخواهد شد. زیرا این چک حقوقی است. همان‌طور که می‌دانید، صدور چک بدون وعده، بسیار نادر است و حتی بسیاری از چک‌هایی که صادرکنندگان آن توسط دادگاه به مجازات حبس محکوم می‌شوند، در واقع چک‌های وعده دار و حقوقی هستند اما دلیل تعیین مجازات در این موارد آن است که صادرکنندگان چک به عنوان متهم در دادسرا یا دادگاه قادر به اثبات این موضوع که چک به صورت وعده‌دار صادر شده است نیستند. بنابراین نحوه اثبات این موضوع و شیوه دفاع، از اهمیت فراوانی برخوردار است که برای جلوگیری از تضییع حقتان پیشنهاد می نماییم قبل از هر اقدامی حتما با وکیل چک با تجربه و خبره مشاوره حقوقی داشته باشید.
 
۲. هرگاه چک بابت تضمین انجام تعهد یا تضمین انجام معامله‌ای صادر شده باشد.

 

منشأ و علت صدور چک باید بدهی صادرکننده معادل مبلغ چک باشد، مانند آنکه شخصی بابت خرید یک دستگاه اتومبیل یا آپارتمان یک فقره چک برای پرداخت تمام یا قسمتی از وجه معامله صادر کند. اما اگر مبنا و علت صدور چک مدیونیت و بدهکاری صادرکننده نباشد، بلکه به عنوان تضمین معامله یا تعهد صادر شده باشد صادرکننده قابل تعقیب کیفری و مجازات نخواهد بود. مثل آنکه شخصی مغازه یا منزل مسکونی را اجاره کرده باشد و مالک خانه یا مغازه در اجاره‌نامه از مستاجر تعهد بگیرد که در راس انقضای مدت اجاره و در پایان مدت اجاره، محل را تخلیه کند. سپس برای آنکه به گمان خود تضمینی برای این تعهد دریافت کرده باشد، از مستاجر بخواهد که یک فقره چک (به طور مثال معادل قیمت منزل یا مغازه) به عنوان تضمین تعهد به تخلیه صادر و به او ارایه کند. مثال دیگر آنکه، خریدار یک دستگاه آپارتمان از فروشنده بخواهد برای تضمین تعهد به انتقال سند در دفترخانه، یک فقره چک صادر کند و به دست خریدار یا به نزد واسطه (بنگاه) بسپارد. در تمامی این موارد به دلیل آنکه صادرکننده در حقیقت مبلغ ذکر شده در متن چک را بدهکار نیست. بنابراین صادرکننده قابل تعقیب کیفری و قابل مجازات نخواهد بود. این که چک بابت تضمین صادر شده است ممکن است در متن خود چک ذکر شده باشد و یا آنکه این مطلب در چک بیان نشده باشد. اما صادرکننده بتواند به طریق دیگری (مانند قولنامه یا شهادت شهود) این موضوع را اثبات کند.
 
۳. هرگاه چک سفید امضا صادر شده باشد.

 

یعنی اینکه صادرکننده بدون قید مبلغ، تاریخ و نام دارنده، فقط چک را امضا و ارایه کرده باشد.
 
۴. در صورتی که ثابت شود چک بدون تاریخ صادر شده است.

 

معمولا در این گونه موارد، دارنده چک، قبل از شکایت و قبل از مراجعه به بانک، مبادرت به درج تاریخ می‌کند. اما چنانچه در مرجع قضایی ثابت شود صادرکننده در هنگام صدور، تاریخ چک را ننوشته است صادرکننده مسئولیت کیفری نخواهد داشت.
 
۵. هرگاه وصول وجه چک منوط به تحقق شرطی شده باشد.

 

این شرط ممکن است در خود متن چک ذکر شده باشد یا آنکه بعدها بر اساس یک فقره قولنامه، صورتجلسه، شهادت شهود و غیره اثبات شود. به طورمثال خریدار اتومبیل، تمام یا قسمتی از مبلغ معامله را به صورت یک فقره چک صادر و در اختیار طلبکار (یعنی فروشنده) یا واسطه (بنگاه) بگذارد و شرط کند که تنها پس از انتقال سند در محضر، طلبکار حق داشته باشد به بانک مراجعه و وجه چک را وصول کند.
 
۶. هرگاه ثابت شود چک بابت معاملات نامشروع یا ربا (بهره) صادر شده است.
 
۷. هرگاه دارنده چک تا ۶ ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن به بانک مراجعه نکند، یا ظرف ۶ ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت (یعنی از زمانی که در بانک چک را برگشت میزند) شکایت نکند.

 

 
در پایان لازم به ذکر است چنانچه تصمیم به طرح هر نوعی از دعوا اعم از کیفری، حقوقی، خانواده و غیره را دارید و یا اگر دعوایی بر علیه شما طرح شده و نیاز به مشاوره حقوقی با وکیل با تجربه و استفاده از خدمات حقوقی وی را دارید، می توانید ضمن تماس با موسسه حقوقی مشهور از خدمات تخصصی مشاوران مجرب و وکلای پایه یک باتجربه موسسه ما بهره مند گردید.

 

 

لینک های مفید:  وکیل  |  وکیل کیفری  |  وکیل چک  |  وکیل ملکی  |  کلاهبرداری  |  ثبت شرکت

 

 

شما هم نظر خود را در مورد این مقاله ثبت کنید 2 دیدگاه
  • علی پاسخ

    سلام، من چند تا چک دارم که تاریخ همه انها سال 90/02/15 هست و تا الان برگشت نزدم و شکایت هم نکردم و ایا اگر الان شکایت کنم می توانم خسارت تاخیر تادیه و دادرسی از تاریخ سر رسید بگیرم یا نه؟ لطفا در این مورد بیشتر توضیح دهید

    17 مرداد 1398 در 23:54
    • تحریریه مشهور پاسخ

      درود بر شما
      بله چنانچه شما درخواست کنین از تاریخ چک لغایت پرداخت مبلغ چک، به چکهای مذکور خسارت تاخیر تادیه تعلق میگیره و همچنین در صورت درخواست شما هزینه دادرسی رو هم باید طرف مقابلتون پرداخت کنه

      18 مرداد 1398 در 15:09