تفاوت حکم با قرار چیست؟ بررسی تفاوت حکم با قرار از تمامی جوانب

اگر درگیر پرونده‌های حقوقی و کیفری شده باشید اصطلاحات حکم و قرار، حداقل یک بار هم که شده به گوشتان خرده است و تقریباً برای شما آشنا هستند. درواقع بعد از اینکه دادگاه پرونده‌ای را به صورت کامل مورد بررسی قرار می‌دهد، رأی خودش را اعلام می‌کند. گاهی‌اوقات به رأیی که توسط دادگاه صادر شده است، حکم و گاهی‌اوقات هم قرار گفته می‌شود. اما سوال مهمی که در این زمینه مطرح می‌شود این است که کجا می‌توان برای رأی دادگاه اصطلاح حکم را درنظر گرفت و کجا می‌توان اصطلاح قرار را درنظر گرفت؟ تفاوت حکم با قرار چیست؟ اگر به دنبال پاسخ این سوالات هستید، ادامه این مطلب را از دست ندهید.

حکم چیست؟

قبل از اینکه به تفاوت حکم با قرار اشاره کنیم، لازم است هر یک از این دو مفاهیم را به صورت جداگانه تعریف کنیم. اول از همه با تعریف حکم شروع می‌کنیم. زمانی که قاضی وضعیت پرونده را به صورت کامل مورد بررسی قرار می‌دهد و با بررسی نقطه نظرات طرفین رأی نهایی را راجع به ماهیت دعوا صادر می‌کند، اصطلاحاً گفته می‌شود که قاضی حکم صادر کرده است. درواقع زمانی که قاضی حکم صادر می‌کند، پرونده دعوا بین متهم و شاکی مختومه می‌شود و از نظر قانونی شرایط بین متهم و شاکی تعیین می‌گردد. البته حکم قضایی دارای انواع متعددی است که متناسب با وضعیت پرونده، شرایط موجود و نوع رأی دادگاه انواع آن از یکدیگر تفکیک می‌شوند. توجه داشته باشید که در تعریف حکم براساس قانون، دادگاه باید رأی خود را براساس ماهیت دعوا صادر کند. در غیر این صورت به رأی صادرشده توسط دادگاه قرار گفته می‌شود.

قرار چیست؟

همانطور که اشاره کردیم زمانی می‌توان اصطلاح حکم را برای رأی دادگاه درنظر گرفت که رأی دادگاه براساس ماهیت دعوا باشد. در مقابل اگر رأی دادگاه مربوط به ماهیت دعوا نباشد، دیگر حکم نیست و اصطلاحاً به آن قرار می‌گویند. چراکه دادگاه گاهی‌اوقات برای اینکه بتواند به یک حکم قطعی برسد و شرایط و وضعیت پرونده را به خوبی بررسی کند نیاز دارد تا به یکسری مکان‌ها مراجعه کند. در این حالت دادگاه اعلام قرار می‌کند که راهی برای رسیدن به حکم قطعی است. البته برخی مواقع قرار به معنی حکم نیز است چراکه موجب مختومه شدن پرونده می‌شود. مانند زمانی که عین شکایت در هنگام بررسی در دادگاه از بین رفته باشد و دیگر هیچ موردی برای بررسی وجود نداشته باشد. در این صورت دادگاه قرار به مختومه شدن پرونده می‌دهد که در این حالت نیز می‌توان گفت دادگاه حکم داده است که پرونده مختومه شود.

تفاوت حکم با قرار چیست؟

اکنون که با تعریف دقیق حکم و قرار آشنا شدید، بهتر می‌توانید تفاوت حکم با قرار را درک کنید. می‌توان تفاوت بین حکم و قرار را از چندین جهت مورد بررسی قرار دارد. از نوع رأیی که صادر شده است تا تفاوت‌هایی که بین اجرای آن رأی در حکم و قرار وجود دارد. در ادامه تمامی مواردی که بین حکم و قرار تفاوت ایجاد می‌کنند را بررسی خواهیم کرد.

• پرونده در حالت حکم مختومه خواهد بود

مهم‌ترین تفاوت حکم با قرار در نتیجه پرونده است. صدور رأی با عنوان حکم در دادگاه موجب مختومه شدن پرونده می‌شود؛ در حالیکه چنین چیزی در حالت صدور رأی با عنوان قرار وجود ندارد. درواقع صدور رأی قرار نشان می‌دهد که هنوز پرونده باز است و به تحقیقات بیشتری نیاز دارد تا بسته شود.

• اعلام فراغ دادرسی برای پرونده در حالت حکم

زمانی که حکم صادر می‌شود، فراغ دادرسی برای پرونده اعلام خواهد شد؛ در حالیکه که با صدور قرار همچنان پرونده باز خواهد بود و انجام تحقیقات بر روی آن ادامه خواهد داشت.  

• بررسی ماهیت پرونده در حالت حکم

دیگر تفاوت حکم با قرار در بررسی ماهیت پرونده در حالت حکم است. براساس قانون، صدور حکم در دادگاه براساس ماهیت پرونده و شکایت است که این رأی به صورت جزئی یا کلی صادر خواهد شد. درصورتی که قرار، براساس ماهیت پرونده و شکایت صادر نخواهد شد و امکان دارد اهداف مختلفی از صدور این نوع رأی وجود داشته باشد. برای مثال شبیه‌سازی جرم می‌تواند یکی از اهداف صدور قرار در دادگاه باشد.

• آثار متفاوت حکم و قرار

حکم و قرار در آثاری هم که از خود به جای می‌گذارند، متفاوت هستند. درواقع حکم یک رأی قضایی است که امکان اعتراض به آن وجود دارد و از طرفی آثاری مانند: حبس، مجازات مالی و … را برای متهم به دنبال خواهد داشت. اما در مقابل با صدور رأی قرار شرایط اینگونه نخواهد بود و امکان دارد که متهم محکوم به امری نشود. با این وجود می‌توان گفت که آثار حکم و قرار علاوه‌بر تمایزهای زیادی که بین آن‌ها وجود دارد، تفاوت‌های بارزی با یکدیگر دارند.