حکم مجازات تکمیلی چیست و در چه مواردی صادر می شود؟

این روزها یکی از پر تکرارترین مجازاتی که در آراء کیفری شنیده می‌شود، مجازات تکمیلی است. اگر دوست دارید بدانید مجازات تکمیلی چیست و چه مفهومی دارد و مهم‌تر از همه اینکه چه زمانی قاضی حکم به مجازات تکمیل می دهد؟ ادامه این مطلب را از دست ندهید؛ چراکه تصمیم داریم علاوه بر اشاره به این نوع مجازات به بررسی انواع آن نیز بپردازیم.

هر جا صحبت از جرم باشد، حرف از مجازات هم در میان است؛ چراکه جرم و مجازات دو مفهومی هستند که به یکدیگر وابسته هستند. از طرفی می‌توان گفت که مجازات نوعی واکنش است که قاضی دادگاه برای اعمال فرد مجرم در نظر می‌گیرد.

از آنجایی که مجازات ضوابط مختلفی دارد و از چندین و چند جهت قابل بررسی است، دارای تقسیم بندی‌های مختلفی است که شامل: مجازات اصلی، مجازات تکمیلی و مجازات تبعی می‌باشد.

در ادامه این مطلب تصمیم داریم به یکی از انواع مجازات که از مهم‌ترین انوع آن نیز محسوب می‌شود یعنی مجازات تکمیلی بپردازیم. پس در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا از جوانب مختلف به بررسی این نوع مجازات بپردازیم.

مجازات تکمیلی چیست و چه مفهومی دارد؟

در خصوص پاسخ به این پرسش که مجازات تکمیلی چیست؟ لازم است به این مسئله اشاره کنیم که مجازات تکمیلی، مجازاتی است که قاضی برای تکمیل مجازات اصلی که برای مجرم در نظر گرفته است، صادر می‌کند. نام دیگر مجازات تکمیلی، مجازات تتمیمی است.

البته چندین نکته حائز اهمیت در خصوص این نوع مجازات وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها این است که در تمامی موارد امکان صدور حکم به مجازات تکمیلی وجود ندارد. قاضی تنها زمانی می‌تواند برای مجرم، مجازات تکمیلی صادر کند که او مرتکب مستوجب حد، قصاص یا تعزیر درجه شش تا درجه یک شده باشد.

دو نکته دیگری که درمورد این نوع مجازات وجود دارد این است که اولاً) هیچ الزامی برای دادگاه وجود ندارد تا چنین مجازاتی را برای مجرم در نظر بگیرد و ثانیاً) مدت مجازات تکمیلی حداکثر دو سال است.

بنابراین قاضی دادگاه تنها درصورتی که مصلحت بداند می‌تواند حکم به مجازات تکمیلی بدهد و از این نظر هیچ الزامی برای قاضی و دادگاه وجود ندارد. درضمن حکمی که قاضی جهت مجازات تکمیلی برای مجرم صادر می‌کند تنها تا دو سال اعتبار دارد.

انواع مجازات تکمیلی

اکنون که پاسخ پرسش مجازات تکمیلی چیست را گرفتید، وقت آن رسیده است که با انواع مجازات تکمیلی که قاضی برای تکمیل مجازات اصلی مجرم صادر می‌کند آشنا شوید:

• اقامت اجباری در محلی که توسط قاضی تعیین می شود مانند: حبس خانگی

• عدم اقامت در محلی خاص یا محل‌هایی که توسط قاضی تعیین می‌شود

• عدم اشتغال به کار یا حرفه‌ای مشخص

• محرم شدن از خدمات دولتی و عمومی

• منع شدن از رانندگی با وسایل نقلیه موتوری

• منع شدن از داشتن دسته‌چک یا صدور اسناد تجاری

• منع شدن از حمل سلاح

• منع شدن از خروج اتباع ایران از کشور

• اخراج بیگانگان از کشور

• الزام به خدمات عمومی

• منع از عضویت در احزاب، گروه‌ها و دسته‌جات سیاسی یا اجتماعی

• توقیف وسایل ارتکاب جرم یا رسانه یا مؤسسه دخیل در ارتکاب جرم

• الزام به یادگیری حرفه، شغل یا کار معین

• الزام به تحصیل

• انتشار حکم محکومیت قطعی

در چه شرایطی حکم به مجازات تکمیلی داده می‌شود؟

همانطور که در پاسخ به پرسش مجازات تکمیلی چیست ، اشاره کردیم قاضی نمی‌تواند در هر شرایطی برای مجرم، مجازات تکمیلی صادر کند. شرایطی که قاضی می‌تواند در کنار در نظر گرفتن مجازات اصلی برای مجرم، مجازات تکمیلی نیز برای او در نظر بگیرد به شرح زیر هستند:

• زمانی که مجرم به مجازات های حدی محکوم شده باشد

یکی از شرایطی که قاضی می‌تواند برای مجرم، مجازات تکمیلی صادر کند، زمانی است که مجرم به مجازات‌های حدی محکوم شده باشد. اگر با مجازات‌های حدی آشنایی ندارید، لازم است بدانید که حد از نظر لغوی به معنای منع است.

با این وجود مجازات‌ های حدی به مجازات‌هایی گفته می‌شوند که به دلیل برخوردار بودن از سختی و مشقت زیاد، باعث می‌شوند مردم از انجام کارهای خلاف منع شوند. در واقع مجازات های حدی نوعی بازدارندگی از ارتکاب جرم هستند. اعدام، شلاق، قطع کردن انگشت دست و پا و تبعید از انواع مجازات های حدی به شمار می‌روند.

• زمانی که مجرم به قصاص عضو یا نفس محکوم شود اما قصاص نفس او اجرا نشود

در شرایطی که مجرم به قصاص عضو یا نفس محکوم شده باشد اما قصاص نفس برای او به هر علتی اجرا نشود، قاضی می‌تواند حکم به اجرای مجازات تکمیلی بدهد. منظور از قصاص عضو، قصاصی است که وقتی جنایت عمدی یا جرم عمدی نسبت به اعضای بدن فرد دیگری وارد گردد، اعمال می‌شود. قصاص نفس نیز مجازات قتل عمد است.

• زمانی که مجرم به مجازات حبس بیشتر از ۶ ماه محکوم شده باشد

اگر مجازات مجرم حبس بیشتر از ۶ ماه باشد، قاضی این امکان را دارد که برای تکمیل مجازات اصلی مجرم، مجازات تکمیلی برای او صادر کند.

• زمانی که مجرم به پرداخت جزای نقدی بیشتر از ۲ میلیون تومان محکوم شده باشد

یکی دیگر از شرایطی که این امکان را به قاضی دادگاه می‌دهد تا حکم مجازات تکمیلی را برای مجرم صادر کند، زمانی است که او به پرداخت جزای نقدی بیشتر از ۲ میلیون تومان محکوم شده باشد.

• زمانی که مجرم به شلاق تعزیری بیشتر از ۳۱ ضربه محکوم شده باشد

و اما آخرین موردی که به قاضی دادگاه این امکان را می‌دهد که برای مجرم مجازات تکمیلی صادر کند، این است که مجرم به شلاق تعزیری بیشتر از ۳۱ ضربه محکوم شده باشد. منظور از مجازات شلاق تعزیری، مجازاتی است که در آن نسبت به سبکی یا سنگینی جرم مرتکب شده توسط مجرم تعداد شلاق‌هایی که باید برای او زده شود، تعیین می‌شود.