انواع خشونت علیه زنان و بررسی تمامی راه‌‌ های قانونی مقابله با آن‌ ها

یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی و خانوادگی که گریبان‌گیر تمامی کشورهای دنیا و جوامع بشری شده است، خشونت خانگی می‌باشد که بیشتر در رابطه با کودکان، دختران و زنان است. به گونه‌ای که تمامی کشورهای دنیا در تلاشند تا با توجه به زیرساخت‌های اجتماعی، انتظامی و حقوقی تا حد امکان از وقوع خشونت علیه زنان، کودکان و دختران جلوگیری کنند. اگر دوست دارید با انواع خشونت علیه زنان و راه‌های مقابله با آن‌ها آشنا شوید، ادامه این مطلب را از دست ندهید.

مفهوم خشونت خانگی 

آیا می دانید خشونت خانگی چیست و چه تعریفی در قانون دارد؟ برای آشنایی با انواع خشونت علیه زنان، باید این موارد را به خوبی بشناسید و قادر به تفکیک آنها از یکدیگر باشید. هر نوع خشونتی که در حیطه خانواده و زندگی خصوصی افراد رخ می دهد، خشونت خانگی نامیده می شود. این نوع خشونت در میان افرادی اتفاق می افتد که به ‌سبب ارتباطات خونی، خانوادگی یا قانونی با یکدیگر روابط صمیمی و پیوندهای عمیق دارند. خشونت خانگی عموما در مورد زنان و دختران مطرح می شود اما این شرایط برای آقایان نیز وجود داشته و دارد. البته خشونت خانگی در مورد کودکان نیز مطرح است ولی چون مبحث کودک‌ آزاری خود یک آسیب اجتماعی مهم و مجزاست، در این مقاله به صورت ویژه در خصوص خشونت علیه زنان و انواع آن صحبت می کنیم.

انواع خشونت علیه زنان

بر اساس تعریف سازمان ملل، خشونت خانگی علیه زنان عبارت است از: «هر نوع عمل خشونت‌آمیز مبتنی بر جنسیت که منجر به آسیب جسمی، جنسی و روانی به زنان شود.» بر این اساس، انواع خشونت علیه زنان شامل خشونت جسمی، خشونت جنسی، خشونت عاطفی و روانی و خشونت کلامی می شود. به تازگی مصادیق دیگری از خشونت از جمله خشونت اقتصادی نیز جزء این دسته بندی قرار گرفته ‌اند. ازدواج اجباری، ازدواج و بارداری دختران زیر ۱۸ سال و مواردی از این دست هم دیگر مصادیق خشونت علیه زنان هستند.

راهکارهای قانونی برای پیشگیری از وقوع خشونت خانگی علیه زنان یا مقابله با آن

اگرچه انواع خشونت علیه زنان در دنیا وجود دارد و برخی از موارد آن علنی و رسانه ای شده و برخی هم در نطفه خفه می شوند، اما قانون راهکارهایی را برای مقابله با این خشونت ها ارائه داده است که شامل موارد زیر هستند:

• راهکارهای قانون مدنی

در قانون مدنی ایران، بخشی مربوط به حقوق خانواده وجود دارد که در آنجا چند مورد محدود در خصوص خشونت خانگی آمده است. بر اساس ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی، اگر زنی در منزل مشترک با همسر خود مورد ضرر جانی، مالی یا شرافتی قرار گیرد، می ‌تواند خانه همسر خود را ترک کند. قانون در این مورد می گوید که ترک خانه توسط زن، ناشزه محسوب نمی شود. ناشزه به شرایطی اطلاق می شود که زن وظایف زناشویی را  بدون عذر شرعی یا قانونی انجام ندهد. همچنین مطابق ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، ضرب ‌و شتم و خشونت جسمی همسر به عنوان یکی از انواع خشونت علیه زنان، حق درخواست طلاق را برای زن فراهم می سازد.

• راهکارهای قانون مجازات اسلامی

بر خلاف قانون مدنی، در قانون مجازات اسلامی، به شکل اختصاصی به خشونت خانگی علیه زنان پرداخته نشده است. فقط در صورتی که اقدامات صورت‌ گرفته مطابق موازین این قانون جرم باشد (مثلا ضرب ‌و شتم)، مجازات و دیه به آنها تعلق خواهد گرفت. البته ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) را نباید فراموش کرد. مطابق این ماده، «هرکس در اماکن عمومی یا معابر متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان شود یا با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت به آنان توهین کند، به حبس از دو تا شش ماه و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد». اگرچه این مورد اختصاصا در خصوص خشونت علیه زنان نیست، اما می توان در شرایطی به آن استناد کرد.

خلأهای قانونی که درخصوص خشونت علیه زنان وجود دارد

همانطور که مشاهده کردید، خلاهای قانونی در مورد انواع خشونت علیه زنان وجود دارد که مقابله با این پدیده را مشکل تر می کنند. طبق اعلام سازمان بهزیستی، ۲۷ درصد زنان ۱۹ تا ۴۹ ساله در فاصلۀ سال‌های ۹۶ تا ۹۷ مورد خشونت همسر قرار گرفته اند. همچنین، طبق گزارش پزشکی قانونی، ۹۰ درصد خشونت های خانگی علیه زنان است. پژوهش دیگری نشان می دهد که ۶۶ درصد زنان ایرانی از آغاز زندگی مشترک ‌شان تاکنون، حداقل یک بار مورد خشونت قرار گرفته‌اند. حتی بر اساس آمار، تنها کمتر از ۳۵ درصد از خشونت ‌های خانگی در ایران به پلیس گزاش داده می شوند.

تمام این موارد، جامعه حقوقی کشور را متقاعد ساخته که زمان تصویب یک قانون جامع برای رسیدگی به پرونده های خشونت علیه زنان و تحت پوشش قرار دادن ابعاد مختلف این پدیده فرا رسیده است. در همین راستا متن «لایحه منع خشونت علیه زنان» یا «لایحه تأمین امنیت زنان» در سال ۱۳۹۶ تدوین شد و به قوه قضائیه ارائه گردید.

بررسی لایحه منع خشونت علیه زنان

لایحه منع خشونت علیه زنان دارای دو هدف کلی یعنی بازدارندگی از خشونت علیه زنان و حمایت از زنان آسیب‌ دیده است. انواع خشونت علیه زنان در این لایحه تعریف شده اند و مصادیق آنها نیز با دقت تشریح شده اند. تشکیل «شورای هماهنگی تأمین امنیت زنان» هم از مواردی است که در این لایحه پیش بینی شده است. این شورا وظیفه کلی نظارت و سیاست ‌گذاری در موارد مرتبط را بر عهده دارد. ایجاد «صندوق حمایت از زنان» در دادگستری هم از دیگر موارد پیش بینی شده در این لایحه است که حمایت از زنان آسیب ‌دیده یا در معرض خطر را راحت تر خواهد کرد.

جرم ‌انگاری مصادیق خشونت علیه زنان، تشدید مجازات‌های موجود برای مرتکبان جرائم با موضوع خشونت علیه زنان، طراحی و پیش‌بینی نهادهای حمایتی و پیش‌بینی برای همکاری گسترده دستگاه های عمومی مانند بهزیستی، وزارت بهداشت، وزارت آموزش ‌و پرورش و صدا و سیما نیز از دیگر ویژگی های لایحه مورد بحث به شمار می روند. لایحه منع خشونت علیه زنان به گونه ای طراحی شده که علاوه بر آگاهی بخشی در خصوص خشونت علیه زنان، مصادیق برخورد قانونی با خاطیان و مجرمین نیز به صورت واضح بیان شوند. البته با این که مدت زیادی از تقدیم این لایحه به قوه قضاییه گذشته است، هنوز دستگاه قضا این لایحه را برای بررسی در اختیار مجلس قرار نداده است.