ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر

ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر دارای شرایطی است که در صورت وجود این شرایط چنانچه زن یا شوهر فوت نمایند، دیگری از وی ارث می برد و به دلیل اهمیت این موضوع، در ذیل به شرایط مذکور اشاره نموده و سپس میزان سهم الارث زن و شوهر از یکدیگر در شرایط مختلف را بررسی می نماییم و در انتها مواردی را که باعث می شود زن و شوهر از ارث یکدیگر محروم شوند را مطالعه می نماییم.

ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر | ارث زن و شوهر از یکدیگر

شرایط ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر

شرایط ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر شامل موارد ذیل است:

۱- زن و شوهر در عقد دائم یکدیگر باشند. چرا که در ازدواج موقت زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند و حتی اگر بین خودشان شرط ارث بردن از یکدیگر را قرار داده باشند، این شرط باطل است و هیچ اثری ندارد.

۲- در هنگام فوت زن یا شوهر رابطه زوجیت برقرار باشد و به دلایل مختلف از جمله فسخ نکاح و طلاق، رابطه زوجیت و نکاح از بین نرفته باشد.

استثناء مهم ۱: در رابطه با بند ۲ یکی از استثناهای مهمی که وجود دارد طلاق رجعی است. بر این اساس، در ایام عده طلاق رجعی زن و شوهر از هم ارث می‌برند، زیرا در حکم زن و شوهر هستند و هنوز رابطه زناشویی به طور کامل قطع نشده و با پشیمانی شوهر از طلاق در ایام عده و رجوع وی به زن، عقد ازدواج به ‌قوت خود باقی است و مانند آن است که طلاقی اتفاق نیفتاده است. به همین علت مرد در ایام عده طلاق رجعی مکلف خواهد بود همسر را در منزل خود بپذیرد و نفقه او را بپردازد.

در همین ارتباط ماده ۹۴۳ قانون مدنی اشعار می دارد: اگر شوهر زن خود را به طلاق رجعی مطلقه کند، هر یک از آن ها که قبل از انقضای عده بمیرد دیگری از او ارث می برد، لیکن اگر فوت یکی از آن ها بعد از انقضای عده بوده و یا طلاق باین باشد، از یکدیگر ارث نمی برند.

استثناء مهم ۲: در استثنائی دیگر مطابق با ماده ۹۴۴ قانون مدنی حتی اگر طلاق (چه باین و چه رجعی) رخ داده باشد، زن از شوهر (و نه بالعکس) ارث می برد.

ماده ۹۴۴ قانون مدنی: اگر شوهر در حال مرض، زن خود را طلاق دهد و در ظرف یک سال از تاریخ طلاق به همان مرض بمیرد، زوجه از او ارث می برد، اگرچه طلاق باین باشد، مشروط بر این که زن، شوهر نکرده باشد.

سهم‌الارث زن و شوهر از یکدیگر چه میزان است؟

در میزان سهم‌الارث زن و شوهر تفاوت‌هایی وجود دارد و همچنین وجود یا عدم وجود فرزندان در میزان سهم‌الارث زن و مرد تاثیر دارد و چنانچه مرد دارای همسران متعدد باشد نیز در میزان سهم‌الارث زن یا زنان، تغییراتی ایجاد می‌شود که در ذیل به آن اشاره می نماییم:

۱- چنانچه زن فوت کند و دارای فرزند یا فرزندانی نباشد، شوهر نصف اموال زن را به ارث می‌برد و اگر زن وارث دیگری مانند پدر و مادر نداشته باشد، الباقی اموال زن نیز برای شوهر خواهد بود، اما اگر زن فوت کند و دارای اولاد یا اولادِ اولاد باشد (زیرا اولادِ اولاد نیز در صورت نبود اولیای خود جانشین آن‌ها محسوب شده و مانند آن‌ها ارث می‌برد) شوهر یک چهارم اموال زن را به ارث می‌برد.

۲- در صورتی که شوهر فوت کند و اولاد نداشته باشد زن یک چهارم اموال شوهر را به ارث می‌برد، اما اگر شوهر دارای اولاد یا اولادِ اولاد باشد زن یک هشتم اموال شوهر را به ارث می‌برد و چنانچه زن بعد از فوت همسر خود و قبل از تقسیم ارث فوت کند، سهم‌الارث زن به وارثان وی تعلق خواهد گرفت.

۳- چنانچه مرد دارای دو یا چند همسر باشد، سهم‌الارث زن یعنی یک چهارم (در صورتی مرد فرزندی نداشته باشد) و یک هشتم (در صورتی که مرد دارای فرزند باشد)، بین همسران به طور مساوی تقسیم خواهد شد البته مشروط بر آن که همسران در عقد دایمی باشند و در هنگام فوت مرد نیز رابطه زوجیت و عقد دائم برقرار بوده باشد.

ماده ۹۴۶ قانون مدنی: زوج از تمام اموال زوجه ارث می برد و زوجه در صورت فرزنددار بودن زوج یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیر منقول اعم از عرصه و اعیان ارث می برد در صورتی که زوج هیچ فرزندی نداشته باشد سهم زوجه یک چهارم از کلیه اموال به ترتیب فوق می باشد.

در چه مواردی زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند؟

طبق قانون در برخی شرایط زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند که این شرایط شامل موارد ذیل است:

۱- در نکاح منقطع (نکاح موقت)، زن و شوهر به هیچ وجه از یکدیگر ارث نمی برند، حتی اگر شرط کرده باشند.

۲- چنانچه هر یک از زن و شوهر مسلمان و دیگری کافر باشد، کافر از مسلمان ارث نمی برد ولی مسلمان از کافر ارث می برد.

۳- چنانچه هر یک از زن و شوهر دیگری را به قتل برساند، از ارث وی محروم می شود. چرا که طبق ماده ۸۸۰ قانون مدنی، قتل مورث از موانع ارث بردن است.

ماده ۸۸۰ قانون مدنی: قتل از موانع ارث بردن است. بنابراین، کسی که مورث خود را عمدا بکشد از ارث او ممنوع می شود، اعم از این که قتل بالمباشره باشد یا بالتسبیب و منفردا باشد یا به شرکت دیگری.

۴- چنانچه در موارد بسیار نادر و استثنائی بین زن و شوهر لعان واقع شود، بر طبق ماده ۸۸۲ قانون مدنی زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند.

ماده ۸۸۲ قانون مدنی: بعد از لعان زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند و هم چنین فرزندی که به سبب انکار او لعان واقع شده از پدر و پدر از او ارث نمی برد، لیکن فرزند مزبور از مادر و خویشان مادری خود و هم چنین مادر و خویشان مادری از او ارث می برند.

توضیح: لعان حالتی است که شوهر با رعایت شرایطی خاص، به زن خود نسبت زنا دهد و بر آن اصرار کند و زن نپذیرد.

۵- مطابق با ماده ۹۴۵ قانون مدنی، اگر مردی در حال مرض زنی را عقد کند و در همان مرض قبل از دخول بمیرد، زن از او ارث نمی برد، لیکن اگر بعد از دخول یا بعد از صحت یافتن از آن مرض بمیرد، زن از او ارث می برد.

لینک های مفید:  وکیل  |  موسسه حقوقی مشهور  |  طلاق توافقی  |  وکیل طلاق  |  وکیل کیفری  |  وکیل ملکی  |  مشاوره حقوقی  |  ثبت شرکت